
Dolegliwości w przypadku chorób tarczycy - konieczne informacje na wstępie
Jakie dolegliwości mogą wystąpić w przypadku choroby tarczycy? Wbrew pozorom to trudny problem - w skrócie można odpowiedzieć, że wszystkie i żadne.
W wypowiedziach pacjentów daje się zauważyć nadmierne akcentowanie problemów związanych z tarczycą przy równoczesnym unikaniu innych kwestii: ginekologicznych, związanych z menopauzą, andropauzą, osteoporozą, zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej lub co gorsza związanych z zagrożeniem onkologicznym.
Niezwykle drażliwą kwestią są dolegliwości, które można wiązać z niewłaściwym trybem życia, błędnie wiązane z rzekomymi lub istniejącymi, ale bezobjawowymi chorobami tarczycy. Próba zwrócenia uwagi na te sprawy często skutkuje napiętą atmosferą w gabinecie i negatywnymi komentarzami zaskoczonych Pacjentek, dla jej rozluźnienia przygotowałem tekst o leczeniu alternatywnym i leczeniu chłodem (uwaga, podlinkowane teksty bawią tylko osoby obdarzone poczuciem humoru i skłonnością do samorefleksji).
Bardzo często rozpoznanie choroby tarczycy maskuje inne o wiele groźniejsze choroby i prowadzi do zwłoki w ich leczeniu. Z drugiej strony wiele chorób, jak na przykład depresja, zaburzenia rytmu serca czy niewydolność krążenia mogą być następstwem zaburzeń tarczycy.
Wypadanie włosów, zmęczenie, wzrost masy ciała, zaparcia
Takie dolegliwości są najczęstszą przyczyną diagnostyki tarczycy i rozpoczęcia leczenia hormonami tarczycy. Statystyki jednak wykazują, że tylko u 10% osób powyższe dolegliwości mogą mieć związek z chorobą tarczycy. W pozostałych przypadkach nie stwierdza się choroby tarczycy lub nie jest ona przyczyną problemów, gdyż jest chorobą bezobjawową, nie wymagającą leczenia (lub prawidłowo leczoną).
Zgłaszając się do lekarza z wymienionymi problemami należy brać pod uwagę, że przyczyna może być inna i wymaga podjęcia działań wykraczających poza wycinkowy fragment wiedzy medycznej jakim jest “tarczyca”.
Objawy chorób tarczycy - wiadomości szczegółowe
Guzki i powiększenie tarczycy zazwyczaj nie wywołują żadnych objawów. W przypadku dużego (ale naprawdę dużego) powiększenia tarczycy mogą wystąpić duszności i uczucie ucisku w okolicy szyi oraz trudności w połykaniu. Guzek tarczycy może być przyczyną omówionej niżej nadczynności tarczycy, niekiedy ma podłoże nowotworowe.
Nadczynność tarczycy - nadpobudliwość, spadek masy ciała, ciągła szybka akcja serca, czasami osłabienie mięśni i biegunki.
Jeżeli zaburzenie to stanowi następstwo choroby Gravesa i Basedowa, mogą pojawić się objawy specyficzne dla tego schorzenia, na przykład oftalmopatia tarczycowa: skargi na ból, pieczenie gałek ocznych, czasami wytrzeszcz, podwójne widzenie, zaburzenie widzenia kolorów.
Niedoczynność tarczycy - wysuszenie skóry (zwłaszcza na łokciach i kolanach), obrzęki, wzrost masy ciała (ale nie zawsze ilości tkanki tłuszczowej), zaparcia, osłabienie i przede wszystkim objawy depresji, a także pogorszenie sprawności intelektualnej. U osób w starszym wieku, u których współwystępują choroby układu sercowo-naczyniowego, nierzadko pierwszą manifestacją niedoczynności tarczycy jest nasilenie objawów niewydolności krążenia.
Warto kolejny raz podkreślić, że objawy niedoczynności/nadczynności tarczycy są następstwem nieprawidłowego stężenia hormonów. Po wyrównaniu poziomu hormonów nie powinniśmy spodziewać się objawów.
Zapalenia tarczycy - ich skutkiem mogą być wspomniane poprzednio nadczynność, niedoczynność czy powiększenie tarczycy z wymienionymi objawami, choć często przebiegają bezobjawowo. W przypadku choroby Gravesa i Basedowa może dojść do opisanej powyżej oftalmopatii tarczycowej. Chorobom zapalnym tarczycy towarzyszą niekiedy inne zaburzenia autoimmunologiczne, co omówiono w rozdziale dotyczącym choroby Hashimoto. Wbrew powszechnemu mniemaniu dość rzadko zdarzają się zapalenia tarczycy z towarzyszącym bólem okolicy szyi (tak się dzieje na przykład podostrym zapaleniu tarczycy de Quervaina, rzadziej w chorobie Gravesa i Basedowa).
Na temat problemów i dolegliwości dotyczących psychiki więcej informacji znajduje się w poświęconym temu rozdziale: Problemy psychiczne a choroby tarczycy.
Zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy mogą powodować u kobiet zaburzenia cyklu miesiączkowego, a co za tym idzie - niepłodności.
Spotyka się oczywiście dziesiątki innych objawów niedoczynności tarczycy, takich jak łysienie, budząca grozę bradykardia (zwolnienie częstotliwości rytmu serca), czy śpiączka hipometaboliczna. Są to jednak objawy wieloletniej, nieleczonej, bardzo zaawansowanej niedoczynności, u zaniedbanych pod względem medycznym pacjentów, których latami nie widział lekarz. Na szczęście sytuacje takie zdarzają się coraz rzadziej – obecnie pacjent, z którym jest “coś nie tak”, lub pacjent w ciężkim stanie ogólnym, po prostu trafia do szpitala, gdzie oznaczanie stężenia hormonów tarczycy należy już do rutyny. U takiej osoby nie wystąpi śpiączka hipometaboliczna, ponieważ jest już hospitalizowana z powodu niewydolności krążenia.
Jakie dolegliwości zazwyczaj nie są spowodowane chorobami tarczycy
- Kaszel, odkrztuszanie wydzieliny - to zazwyczaj następstwo przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) potocznie zwanej przewlekłym zapaleniem (nieżytem) oskrzeli
- Ból w okolicy szyi wywołany jest najczęściej przez problemy związane z kręgosłupem albo zakażeniem dróg oddechowych (jak wspomniałem powyżej zapalenia tarczycy wywołujące bolesność gruczołu nie zdarzają się często).
- Ucisk w okolicy szyi i zaburzenia połykania - gruczoł musi być znacznie powiększony, żeby wywołać takie objawy. Jeżeli wykrywamy tylko małe guzki - to fałszywy trop. Zaburzenia połykania częściej są wywołane schorzeniami układu pokarmowego lub schorzeniami neurologicznymi.
- Chrypka i zaburzenia mówienia - zdarzają się po operacji tarczycy lub w przypadku dużych naciekających nowotworów tego gruczołu – w przypadku małych guzków na pewno nie. Zazwyczaj takie objawy są wynikiem chorób krtani, niekiedy schorzeń neurologicznych. Niezależnie od przyczyn, wystąpienie tych dolegliwości wymaga niezwłocznej oceny laryngologicznej w celu wykrycia lub wykluczenia choroby krtani i oceny ruchomości strun głosowych. Jeżeli laryngolog rozpozna zaburzenie ruchomości strun bez cech innej choroby krtani, wtedy należy się skierować do endokrynologa, w drugiej kolejności do neurologa.
- Duszności - mogą wystąpić w przypadku bardzo powiększonej tarczycy, w przypadku drobnych guzków - absolutnie nie! Najczęstszą przyczyną duszności są choroby układu oddechowego (astma, POChP niekiedy nieprawidłowo utożsamiana z astmą) oraz układu krążenia.
- Otyłość - zazwyczaj stanowi poważny problem. Podstawową przyczyną tego zaburzenia są czynniki genetyczne, żywieniowe i środowiskowe. Jeżeli nie stwierdzimy niewyrównanej (nieleczonej) niedoczynności lub nadczynności tarczycy, nie ma podstaw do wiązania zaburzeń masy ciała z chorobami tarczycy. O otyłości” i tzw. insulinooporności są dostępne osobne artykuły. Dla osób obdarzonych poczuciem humoru (ale tylko takich) przygotowałem artykuły “z przymróżeniem oka” leczenie chłodem i alternatywne leczenie jodem.
Jakie inne nieprawidłowości są częstą przyczyną objawów, które pacjenci błędnie wiążą z chorobami tarczycy
- Zaburzenia pod postacią somatyczną i im pokrewne, czyli zaburzenia, w których nie udaje się zidentyfikować organicznej przyczyny. Ich istotą jest źródło w psychice, które pacjent somatyzuje, czyli odczuwa jako dolegliwości chorobowe. Do niedawna zaburzenia te “wrzucano do wspólnego worka” zwanego nerwicą, co niewiele wyjaśniało i samo w sobie było źródłem stygmatyzacji i problemów. Rozwój psychiatrii uporządkował je i sklasyfikował w postaci kilku grup zaburzeń pod postacią somatyczną, dając nowe perspektywy ich leczenia i eliminacji. To najczęstsza przyczyna ucisku w okolicy szyi, okresowej duszności, złego samopoczucia i zmęczenia, trudności w przełykaniu czy kołatania serca.
- Choroby afektywne czyli samoistna (endogenna) depresja lub zaburzenia afektywne dwubiegunowe (cykliczne wahania nastroju). Dużo więcej o ich objawach w rozdziale problemy psychiczne a choroby tarczycy.
- Menopauza - kołatania serca, potliwość, pobudliwość. (zob. też rozdział poświęcony zmianom hormonalnym związanym z wiekiem)
- Mała “kondycja” fizyczna - stan związany z brakiem ruchu, wysiłku fizycznego. Objawia się dusznością wysiłkową, potliwością i kołataniem serca w czasie wysiłku, ogólnym złym samopoczuciem.
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, często błędnie nazywana astmą) - duszności.
- Choroba niedokrwienna serca - ucisk i ból u podstawy szyi.
- Niewydolność krążenia - duszności, obrzęki.
- Zaburzenia neurologiczne związane z chorobą Parkinsona lub chorobami naczyń mózgowych - zaburzenia połykania, senność, złe samopoczucie.
- Choroby krtani - chrypka.
- Choroby przełyku - trudności w połykaniu, ból i ucisk w okolicy szyi.
- Inne choroby przewodu pokarmowego, zaburzające perystatykę jelit, co powoduje zaparcia lub biegunki. To temat rzeka - aby go dokładnie opisać, należałoby mu poświęcić kilka stron.
- Anemia - dość złożony problem. Z jednej strony niedokrwistość, w której przypadku poziom hemoglobiny wynosi 10 g/dl, stanowi typowy objaw u osób chorych na długotrwałą, nasiloną niedoczynność tarczycy (gdy TSH 50-100 mU/l). Z drugiej jednak, w razie wykrycia niewielkich zaburzeń tarczycy lub po wyrównaniu poziomu hormonów tarczycy za pomocą leków, wiązanie takiej anemii z chorobami tarczycy jest nieodpowiedzialne, może się na przykład skończyć przeoczeniem guza jelita.
Zagrożenia związane z bezkrytycznym podejściem do problemu tarczycy
Jeszcze raz pragnę podkreślić, że moje ostrożne podejście do dolegliwości, z jakimi pacjenci zgłaszają się do mnie, ma na celu dociekanie prawdy i dobro chorego. Jaki cel będzie miało koncentrowanie się na guzkach tarczycy u pacjenta z trudnościami w połykaniu, gdy jego dolegliwości mogą być spowodowane (oby nie!) guzem przełyku lub płuca? Inny groźny przykład to anemia u osoby z rakiem jelita grubego, żołądka, czy narządów rodnych, lekkomyślnie wiązana z “tarczycą”. Najpowszechniejszy i niezwykle uciążliwy problem to jednak dolegliwości związane z niewłaściwym trybem życia i problemami psychoemocjonalnymi.
Jak wybrać lekarza
Czy lekarz ma tylko przytakiwać czy też powinien chcieć pomóc? Próba zwrócenia uwagi na niektóre sprawy, zazwyczaj związane z niewłaściwym trybem życia, innymi schorzeniami i problemami emocjonalnymi, pomimo starań i dobrej woli nie zawsze mi się udaje. Niekiedy jedynym efektem wizyty są negatywne komentarze rozżalonych Pacjentek. Pocieszam się, że zjawisko to sygnalizuje większość Kolegów, z którymi współpracuję w sprawie pacjentów z najtrudniejszymi problemami (czemu trudno się dziwić, najtrudniejsze nie zawsze jest przyjemne).
Kolejnym problemem jest wiara skuteczność porad z paramedycznych źródeł internetowych, polegających głównie na użyciu suplementów diety i specyficznych zaleceń dietetycznych. Tutaj należy podkreślić, że choć czynnikiem ryzyka wielu chorób jest nieprawidłowa dieta, zależność ta nie zawsze działa w przeciwną stronę. Dietą i suplementami diety wielu chorób nie potrafimy wyleczyć.
Muszę przyznać, że stanowi to pewien problem w mojej praktyce, gdyż lekarz zajmujący w tej sprawie głos publicznie jest magnesem dla pacjentów o przekonaniach przeciwnych, zjawiających się by udowodnić swoje racje, odnieść moralne i intelektualne “zwycięstwo” nad przedstawicielem tradycyjnej medycyny, zdobyć przyzwolenie dla nieprawidłowego (w sensie medycznym) postępowania.
Dieta i tryb życia oparta na Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej w zasadzie nie daje podstaw do stwierdzenia niedoborów i stosowania suplementów diety (wyjątek: okresowy niedobór witaminy D i niedobory wynikłe z niektórych schorzeń jak na przykład niedobór B12 w choroba Addisona-Biermera).
Brak akceptacji dla niesprawdzonych metod często bywa interpretowane jako niechęć do udzielenia pomocy co oczywiście nie jest prawdą. Jako antidotum ponownie namawiam do zapoznania się z argumentami zaprezentowanymi w tekście o alternatywnym leczeniu jodem. Uwaga: tekst tylko dla osób obdarzonych poczuciem humoru, klikając w ten link potwierdzasz, że nie poczujesz się obrażona/obrażony prezentowanymi tam tezami.
Przed wizytą w moim gabinecie przemyśl proszę ten problem Szanowna Pacjentko. Jeżeli szukasz tylko aprobaty dla Twojego postępowania (błędnie utożsamianego z empatią), lepiej skorzystaj z pomocy Lekarza, który posiada wyłącznie pozytywne opinie w internecie. Nie zawiedziesz się, z pewnością zostaną Ci zapisane leki na tarczycę, liczne suplementy i witaminy, zlecone liczne badania. Zyskasz chwilkę radości i szczęścia. A zdrowie? No cóż, być może jeszcze nie nadszedł czas na roztrząsanie trudnych tematów.